Επιστροφή στη Ρενς του Ντιντιέ Εριμπόν

Ανέκαθεν πίστευα ότι κάθε βιβλίο έχει τον δικό του χρόνο που πρέπει να διαβαστεί κι έρχεται στη ζωή του αναγνώστη την κατάλληλη στιγμή όταν εκείνος το χρειάζεται. Η Επιστροφή στη Ρενς ήρθε στη δική μου ζωή σε μία περίοδο ενδοσκόπησης, σε μια περίοδο επιστροφής στις μνήμες, στα τραύματα, στα παιδικά μου χρόνια, στις ταξικές ανισότητες που μπορούσα να αφουγκραστώ μέσα στα λόγια των γονιών μου, στα no name παπούτσια που φορούσα και στην απαγόρευση της μαμάς μου να πω στον οποιονδήποτε ότι καθάριζε σκάλες.

Όλα αυτά ήρθε να μου θυμίσει ο Εριμπόν. Όλα αυτά κι άλλα τόσα φώτισε αυτός ο συγκλονιστικός Γάλλος συγγραφέας με την τρομερά ρεαλιστική γραφή του, με την επιστροφή στην πόλη που πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Σχεδόν σε όλο το βιβλίο ένιωθα την πένα του να διεισδύει όλο και πιο βαθιά, λες και ήταν αποφασισμένος να ακουμπήσει το βάρος που κουβαλάμε όλοι μέσα μας από το παρελθόν σε αυτές τις σελίδες. Και το έκανε τόσο μαγικά, τόσο φυσικά, τόσο καθηλωτικά.

Αλλά η Επιστροφή στη Ρενς δεν είναι μόνο αυτό. Η επιστροφή είναι πολυδιάστατη, όπως οφείλουν να είναι όλες οι επιστροφές. Ο συγγραφέας συνθέτει ένα συγκλονιστικό αφήγημα καταφέρνοντας να αποδώσει μοναδικά, ατόφια το αίσθημα της νοσταλγίας, καταφέρνοντας να ενώσει τα κομμάτια της δικής του ζωής, της δικής του ενοχής, της δικής του απόρριψης, της δικής του ομοφυλοφιλίας, της δικής του διανόησης με στοχαστικές αντιλήψεις και πολιτικές δράσεις, με πρότυπα και στερεότυπα, με εμπόδια που χρειάστηκε να απορρίψει για να μη δεχθεί τη δική τους απόρριψη.

Ο Εριμπόν χρειάστηκε να απορρίψει αυτό που ήταν, αυτό που του παρέδωσαν, αυτό που επρόκειτο να γίνει για να εξελιχθεί σε αυτό που έγινε.

«Αν είχα ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο με τους αδερφούς μου, θα είχα γίνει άραγε σαν αυτούς;»

Αυτό από μόνο του είναι ένας άθλος, πόσω μάλλον όταν αποφασίζει να μεταφέρει αυτόν τον αγώνα προς τη δική του απελευθέρωση στους αναγνώστες με ψυχραιμία, με απόλυτη ισορροπία, με αρχή, μέση και τέλος. Με έναν τρόπο που η δική του επιστροφή στη Ρενς, έγινε δική μου επιστροφή, που η δική του επελευθέρωση, έγινε δική μου.

Ακόμα και γι’ αυτήν την ταύτιση έχει προβλέψει ο ίδιος μέσα στις σελίδες του βιβλίου:

«Η παράθεση αυτών των λίγων γραμμών του Ουάιντμαν μου επιτρέπει να περιγράψω το βάρος που κουβαλούσα παντού και πάντα στην εφηβεία μου (και πολύ αργότερα ακόμα): αυτές οι γραμμές μιλούν για μένα. (Δεν αγνοώ όμως – πρέπει να το διευκρινίσω – τα όρια αυτή της μεταφοράς: όσο και αν αναγνωρίζω τον εαυτό μου στην περιγραφή του Ουάιντμαν για τη διάρρηξη των δεσμών του με την οικογένειά του – και κυρίως με τον αδελφό του – ή, ακριβέστερα, για τη μεταλλαγή αυτών των δεσμών σε σχέσεις απόστασης και απόρριψης, η κατάσταση που περιγράφει είναι πολύ διαφορετική από τη δική μου. Εκείνος, έγινε γνωστός καθηγητής πανεπιστημίου και συγγραφέας, ενώ ο αδελφός του εξέτισε ποινή ισόβιας φυλάκισης για ανθρωποκτονία.)»

Γιατί στα αλήθεια οι ζωές μας είναι μοναδικές και απόλυτα διαφορετικές, αλλά η φύση των καταστάσεων, των επαναστάσεων, των προσωπικών αγώνων για την αποτίναξη, την απελευθέρωση, την ενηλικίωση φέρει πάντα μέσα της τους ίδιους τριγμούς, τα ίδια συναισθήματα. Αυτό έχει κάνει ο Εριμπόν.

Αλλά φυσικά η Επιστροφή στη Ρενς δεν είναι μόνο αυτό. Το βιβλίο κάνει αναφορές στον Σαρτρ, τον Φουκώ, τη Μποβουάρ, τον Μαρξ, τον Λένιν, τον Τρότσκι, τον Ουάιντμαν, τον Μπουρντιέ, προσπαθώντας να διαφωτίσει τους αναγνώστες σχετικά με την μαζική στροφή ως επί τω πλείστον της λεγόμενης εργατικής τάξης προς την Ακροδεξιά και το Εθνικό Μέτωπο. Μας θυμίζει κάτι;

Η λογική του «όλοι τους το ίδιο είναι» επικρατεί. Μας θυμίζει κάτι;

Ο Εριμπόν μάς μιλάει για τον «βαθύ ρατσισμό», «η οικογένειά μου αντιπροσώπευε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του κοινότοπου ρατσισμού των λαϊκών τάξεων», «πώς ήρθαν έτσι τα πράγματα και έγινε δυνατό να ψηφίζει Δεξιά ή Ακροδεξιά;». Μας θυμίζει κάτι;

Το βιβλίο με άγγιξε βαθιά, μίλησε για μένα, μίλησε για τον Εριμπόν, μίλησε στο τραύμα μου και το ανακούφισε. Κι αν έπρεπε να επιστρέψω ξανά, θα επέστρεφα και πάλι μ’ εκείνον τον «μοιρασμένο στα δύο: μισός τροτσκιστής, μισός γκέι».

*Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος